Cukrzyca to – obok otyłości – najczęstsza choroba cywilizacyjna diagnozowana u dzieci. Co prawda u dzieci najczęściej rozpoznawana jest cukrzyca typu 1, której podłożem są predyspozycje genetyczne oraz procesy autoimmunologiczne, jednak jednocześnie odnotowywany jest wzrost zachorowań na cukrzycę typu 2. Jeśli jesteś rodzicem i obawiasz się u swojego dziecka cukrzycy oraz jej powikłań – przeczytaj ten tekst. Wiele zależy bowiem od Ciebie i tego, jaki styl życia pokażesz własnemu dziecku.
Chodzi mi głównie o dietę oraz regularną aktywność fizyczną, bo to one mogą zminimalizować ryzyko zachorowania na cukrzycę, a w przypadku już stwierdzonej cukrzycy – zwiększyć skuteczność terapii i ograniczyć rozwój powikłań.
Jako dietetyk specjalizujący się w dietoterapii chorób o podłożu metabolicznym i hormonalnym życzyłbym sobie, aby żadne dziecko nie musiało już od wieku szkolnego borykać się z ich konsekwencjami. Jednak mam świadomość, że statystyki są nieubłagane – na cukrzycę choruje coraz więcej dzieci, a nawet 30% nowych rozpoznań co cukrzyca typu 2, generowana niewłaściwym stylem życia, której przypadków naprawdę można byłoby uniknąć. Jak się zatem bronić? Co powinieneś wiedzieć jako świadomy rodzic, pragnący zapewnić dziecku życie w zdrowiu i doskonałej kondycji?
Cukrzyca rozpoznawana jest najczęściej w wieku szkolnym. Cukrzyca typu 1 wyróżnia się dwoma szczytami zachorowań – między 4 a 6 rokiem oraz między 10 a 14 rokiem życia. Nie jest to oczywiście żelazną regułą i na cukrzycę można zachorować w każdym wieku. Przyczyną cukrzycy typu 1 u dzieci jest niszczenie trzustki przez autoprzeciwciała, syntetyzowane przez nieprawidłowo działający układ odpornościowy. Trzustka przestaje syntetyzować insulinę, czyli hormon normalizujący poziom glukozy we krwi. Prowadzi to do wysokiego poziomu glukozy we krwi (hiperglikemii) i uszkadzaniu przez glukozę wielu narządów.
Przyczyną cukrzycy typu 1 są predyspozycje genetyczne, choć choroba nie ma czysto rodzinnego wymiaru – tylko u 10% pacjentów z cukrzycą stwierdza się podobne przypadki wśród najbliższej rodziny. Zatem dziedziczona może być skłonność do zachorowania, a do rozwoju choroby przyczynić może się działanie wciąż nie do końca sprecyzowanych czynników środowiskowych. Być może są to niektóre infekcje wirusowe, dieta wysokowęglowodanowa czy mieszkanie w chłodnym klimacie.
Znacznie lepiej poznane są przyczyny cukrzycy typu 2 – to nieodpowiednia dieta, nadwaga, brak aktywności fizycznej. Z pewnością znaczenie mają także uwarunkowania genetyczne. Obecnie średnia wieku młodzieży w momencie rozpoznania to około 13 – 14 lat. Problem zachorowania na cukrzycę typu 2 u dzieci narasta bardzo gwałtownie, ale wciąż stanowi stosunkowo nowe wyzwanie dla lekarzy, zatem często ten typ cukrzycy błędnie diagnozowany jest jako cukrzyca typu 1.
Kiedyś rozpoznanie cukrzycy bardzo ułatwiał wiek pacjenta, w którym choroba się ujawniała – cukrzyca typu 1 występowała u młodych, zaś typu 2 – u osób powyżej 35 roku życia. Dziś ta granica wiekowa uległa zatarciu, zatem sugerować należy się innymi kryteriami. Mimo, iż u podstaw cukrzycy typu 1 i 2 leżą przeciwstawne mechanizmy, gdyż w typie 1 brak jest insuliny, zaś w typie 2 – insuliny nie brakuje, ale komórki są niewrażliwe na jej działanie, objawy cukrzycy są podobne.
Najważniejsze objawy cukrzycy typu 1 i 2 to:
Objawy cukrzycy u dzieci nie mogą stanowić o rozpoznaniu cukrzycy, ale są wstępem do diagnostyki laboratoryjnej.
Przeczytaj również: Cukrzyca typu 1 i 2 – co je różni?
Aby rozpoznać cukrzycę, należy wykonać oznaczanie poziomu glukozy we krwi na czczo oraz glikemii przygodnej, czyli o dowolnej porze.
Kryteria rozpoznania cukrzycy u dzieci to:
Niekiedy wykonywany jest także doustny test obciążenia glukozą, a wynik wskazujący na cukrzycę to glukoza powyżej 11, 1 mmol/ l po 120 minutach od podania 75 g glukozy. W celu określenia typu cukrzycy oznaczane jest miano przeciwciał przeciwwyspowych, przeciwko dekarboksylazie kwasu glutaminowego, przeciwko białkowej fosfatazie tyrozynowej oraz przeciwko insulinie.
W celu monitorowania leczenia cukrzycy u dzieci oznaczana jest glikemia na czczo i przygodna, a także poziom hemoglobiny glikowanej, HbA1c, która określa poziom glikemii w okresie około 6 – 8 tygodni.
Życie dziecka z cukrzycąKażdy rodzic, który usłyszy diagnozę: cukrzyca u dziecka – jest pełen obaw. Dziecko chore na cukrzycę może żyć normalnie i zachować optymalne zdrowie przez wiele lat, jednak musi zmienić styl życia i przestrzegać zaleceń terapeutycznych. W przypadku cukrzycy typu 1 konieczne jest stosowanie insuliny, zaś w obu typach cukrzycy może być wymagane stosowanie leków hipoglikemizujących. Ponadto niezbędne jest wprowadzenie zdrowych nawyków – regularnej aktywności fizycznej oraz diety.
Skomponowanie diety dla dziecka z cukrzycą stanowi niemałe wyzwanie. Z jednej strony zapewnić musi wszystkie składniki odżywcze niezbędne rozwijającemu się organizmowi, z drugiej – musi optymalizować gospodarkę węglowodanową. Ułożenie jadłospisu dla cukrzyka należy zatem powierzyć dietetykowi.
Z mojego bogatego doświadczenia z pacjentami chorymi na cukrzycę wiem, że dobrze skomponowana, indywidualna dieta dla cukrzyka jest smaczna, zdrowa i bardzo często nie daje poczucia wykluczenia z normalnego sposobu żywienia. Jednocześnie w przebiegu cukrzycy dieta ma ogromne znaczenie dla skuteczności leczenia i zapobiegania poważnym powikłaniom cukrzycy. Zadbaj zatem kompleksowo o zdrowie swojego dziecka i odwiedź wraz z nim mój gabinet – razem stawimy czoła cukrzycy u Twojej pociechy.
