Starasz się prowadzić zdrowy tryb życia i uniknąć chorób cywilizacyjnych? Świadome dokonywanie zdrowych wyborów dzień po dniu oddala od Ciebie widmo rozwoju schorzeń, jednak masz świadomość, że nawet młode, szczupłe i aktywne fizycznie osoby mogą zachorować na wiele chorób przewlekłych, a jedną z nich jest cukrzyca. Dlaczego tak się dzieje?
Cukrzyca, jeszcze kilka – kilkanaście lat temu kojarzona wyłącznie z osobami w podeszłym wieku, dziś diagnozowana jest często w populacji młodych ludzi. Do wzrostu zachorowań na cukrzycę przyczynia się powszechnie występująca nadwaga, coraz częstsze zaburzenia hormonalne oraz powszechne występowanie chorób o podłożu autoimmunologicznym.
Nie bez znaczenia są także predyspozycje genetyczne i rodzinne występowanie choroby. Dziś na dobrą sprawę cukrzycą zagrożony może być każdy z nas – a bardzo wiele zależy od naszego stylu życia, zwłaszcza regularnej aktywności fizycznej oraz zbilansowanej diety. I te elementy zdrowego stylu życia odgrywają ogromną rolę nie tylko w profilaktyce cukrzycy, ale także jej terapii. Dieta w cukrzycy stosowana jest w każdym typie choroby jako uzupełnienie leczenia, a w przypadku cukrzycy ciążowej stanowi właściwą terapię.
Oczywistym jest, że jadłospis w cukrzycy powinien być skomponowany przez dietetyka. Taka dieta dla cukrzyka pomaga normalizować poziom glukozy i lipidów we krwi i może umożliwić zmniejszenie dawek leków hipoglikemizujących. Jak zatem wygląda leczenie cukrzycy typu 1 i 2?
Leczenie cukrzycy lekami hipoglikemizującymi stosowane jest w przypadku 1 i 2 typu cukrzycy, a także w terapii stanu przedcukrzycowego.
Leki na cukrzycę działają na drodze kilku mechanizmów, które prowadzić mają do obniżenia poziomu glukozy we krwi:
Najczęściej stosowanym lekiem doustnym na cukrzycę jest metformina, a także sulfonylomocznik. Rzadziej stosowane leki to arkaboza czy leki inkretynowe. Leki najczęściej stosowane są 2 – 3 razy na dobę. Takie leczenie zawsze uzupełniane jest wdrożeniem umiarkowanej aktywności fizycznej oraz właściwą dietą dla cukrzyka. Leki na cukrzycę nie są stosowane w przypadku cukrzycy ciężarnych. Niekiedy także przypadki cukrzycy typu 2 leczone są początkowo tylko dietą. Pacjent może stosować jeden lek lub ich kombinacje – zwłaszcza wtedy, gdy przyczyny hiperglikemii są bardziej złożone.
Leczenie cukrzycy lekami doustnymi nie zastąpi leczenia insuliną w przypadku cukrzycy typu 1, która wynika z braku syntezy insuliny przez trzustkę. Hormon obniżający poziom glukozy we krwi musi być zatem dostarczony z zewnątrz. Niekiedy iniekcje insuliny konieczne są także w przypadku cukrzycy typu 2. Stosowane przez kilka lat leki hipoglikemizujące działają mniej skutecznie, ponadto może dojść do stopniowego zaburzenia funkcji trzustki i powolnego ograniczenia syntezy insuliny. Nie jest zatem rzadkością stosowanie kombinacji leków i insuliny.
W przypadku leczenia cukrzycy insuliną konieczna jest odpowiednia edukacja pacjenta, gdyż iniekcje insuliny mogą zwiększać ryzyko hipoglikemii, czyli zbyt dużego spadku poziomu glukozy we krwi. Natomiast odpowiednio przeprowadzana samokontrola i umiejętność modyfikowania dawek ograniczają to ryzyko do minimum i dają pacjentowi większą swobodę w zakresie realizowania diety i treningu.
Insulina stosowana jest ponadto w cukrzycy ciężarnych – o ile nie uda się uzyskać właściwej glikemii przy pomocy odpowiedniej diety. Nie stosuje się leków doustnych na cukrzycę w ciąży, gdyż ich zażywanie obciążone jest skutkami niepożądanymi w postaci szkodliwego wpływu na płód.
Przeczytaj również: Czy możesz zapobiec rozwojowi cukrzycy?
Dieta w cukrzycy – bez niej leczenie cukrzycy nie jest możliwePodstawowym zaleceniem dla każdego pacjenta z cukrzycą – a także każdej osoby zagrożonej jej rozwojem – jest konieczność przestrzegania właściwej diety. Właściwa dieta w cukrzycy konieczna jest dla wyrównania poziomu glukozy we krwi, co ogranicza rozwój powikłań cukrzycy oraz uzupełnia leczenie. Zarówno stosowanie doustnych leków na cukrzycę, jak i insuliny okaże się nieskuteczne, jeśli z dietą dostarczymy zbyt wysokich ilości glukozy oraz białka.
Podstawowym zaleceniem dietetycznym w cukrzycy jest obniżenie spożycia węglowodanów względem zaleceń dla ludzi zdrowych. Optymalny rozkład makroskładników to 40 – 50 % tłuszczów, 15 – 20% białka, a reszta – to węglowodany. Spożywać należy węglowodany złożone, o niskim indeksie glikemicznym. Ważne jest dostarczenie sporej ilości błonnika i antyutleniaczy. Poza zawartością składników pokarmowych w diecie, ważny jest także sposób przyrządzania posiłków. Zawartość w jednym posiłku węglowodanów, tłuszczu i białka spowalnia wchłanianie węglowodanów z przewodu pokarmowego, podobnie jak gotowanie makaronów czy warzyw al dente.
Moje spore doświadczenie w pracy z pacjentami chorymi na cukrzycę jednoznacznie wskazuje, że przestrzeganie przez nich indywidualnie skomponowanej diety dla cukrzyka zapewnia zadowalającą kontrolę glikemii, co wyrażane jest zarówno prawidłowymi wynikami samokontroli glukozy, jak i wartością hemoglobiny glikowanej na poziomie 5%. Jeśli opuścisz gabinet diabetologa z ogólnymi zaleceniami dietetycznymi i plikiem tabelek dotyczących kaloryczności poszczególnych składników diety – samodzielnie nie uda Ci się skomponować właściwego jadłospisu dla chorych na cukrzycę. Ja zapewniam natomiast spersonalizowaną dietę wraz z regularnymi kontrolami jej skuteczności.
Przeczytaj również: Cukrzyca typu 1 i 2 – co je łączy. Dowiedz się więcej o rodzajach cukrzycy
