Popularność diety ketogenicznej w ostatnich latach bardzo mocno wzrosła. Jej podstawą jest spożywanie dużych ilości tłuszczu przy jednoczesnym ograniczeniu podaży węglowodanów. Podczas gdy osoby spożywające węglowodany wykorzystują głównie glukozę pochodzącą z węglowodanów, osoby stosujące dietę ketogeniczną wykorzystują jako źródło energii ketony, które są wytwarzane przy braku węglowodanów.
Warto zauważyć, że wielu sportowców różnych dyscyplin od czasu do czasu stosowało tę dietę, która w ciągu ostatniej dekady zyskała szczególną popularność, a w internecie można znaleźć setki historii ludzi, którym udało się dzięki niej zrzucić nadprogramowe kilogramy i poprawić stan zdrowia.
Dieta ketogeniczna, podobnie jak wegetarianizm czy weganizm, stała się modnym sposobem odżywiania, jednak nie zawsze tak było. Przez wiele dziesięcioleci dieta keto była kojarzona głównie ze sportami kulturystycznymi i była stosowana tylko przez krótkie okresy przez sportowców. Nie była stylem życia i odżywiania, jakim stała się dzisiaj.
Nasz artykuł przedstawi historię diety ketogenicznej od czasu jej powstania po dzień dzisiejszy. Dieta ketogeniczna definiowana jest jako wysokotłuszczowa i niskowęglowodanowa, a proporcje makroskładników określane są w przedziałach około 70% tłuszczów, 25% białek i 5% węglowodanów.
Dieta ketogeniczna pojawiła się najpierw w tekstach medycznych. Jedna z pierwszych diet niskowęglowodanowych pochodzi od angielskiego przedsiębiorcy pogrzebowego – Williama Bantinga. W 1862 roku, ważący blisko 100 kilogramów Banting kompletnie nie wiedział jak poprawić swoje zdrowie. Pisząc o wpływie nadwagi na jego sylwetkę, Banting wspominał, że nie był w stanie zawiązać butów, załatwiać codziennych spraw, musiał schodzić po schodach tyłem, aby oszczędzać kolana, a każdy wysiłek powodował zadyszkę.
Potrzebne były bardzo głębokie zmiany, które zasugerował dr William Harvey, kiedy spotkał Bantinga w sierpniu 1862 roku. Będący laryngologiem Harvey zasugerował dietę niskowęglowodanową opartą na tłustym mięsie wraz z niewielkimi ilościami owoców. Nie była to dieta ketogeniczna w dokładnie takiej postaci, w jakiej znamy ją dziś, ale był to jeden z pierwszych przypadków, kiedy dieta niskowęglowodanowa została przepisana na odchudzanie. Relacja Bantinga o procesie utraty wagi, która spadła o blisko dwadzieścia pięć kilogramów stała się międzynarodowym bestsellerem do tego stopnia, że określenie „banting” odnosi się do diet niskowęglowodanowych.
W okolicach 1910 pojawił się trend wykorzystywania postu w celach leczniczych. W roku 1921 pojawił się pomysł wykorzystania diety ketogeniczej w celu leczenia epilepsji. Przypisuje się go Dr. Woodyattowi i Dr. Wilderowi, którzy przeprowadzili badania jej skuteczności. W kolejnych dziesięcioleciach dieta ketogeniczna była wykorzystywana do leczenia wielu schorzeń, jednak wzrost jej popularności został zahamowany przez opracowanie nowych leków. Pomysł wykorzystania tłuszczu jako źródła energii nie od razu zyskał szerszą aprobatę.
Coraz większą popularność zdobywała natomiast w środowisku sportowców uprawiających sporty siłowe, szczególnie na początku lat sześćdziesiątych. Warto tu przedstawić dwie osoby, które się do tego szczególnie przyczyniły: Vince Gironda i Rheo H. Blair. Zalecenia dietetyczne Girondy obejmowały różne podejścia – od wegetarianizmu po jedzenie mięsa i jajek. Gironda zalecał kulturystom przygotowującym się do zawodów coś, co dziś nazwalibyśmy okresowym keto, przewidującym silną redukcję węglowodanów przez trzy dni, a następnie wprowadzenie niewielkiej ich ilości w celu uzupełnieniu glikogenu w mięśniach.
Dieta keto Girondy była prosta do bólu i przewidywała mięso i jajka na śniadanie, obiad i kolację, a od trzeciego do piątego dnia jeden posiłek z niewielką ilością węglowodanów. Choć niektóre odmiany jego diety przewidywały również niewielką porcję sałatki, podstawowa nie bez powodu została nazwaną dietą steków i jajek.
Znany z produkcji suplementów białkowych, Rheo H. Blair również był znany z wprowadzania niekonwencjonalnych diet. Między 1960 a 1970 proponował on kulturystom dietę „mięsa i wody”, przewidującą wyłącznie spożywanie mięsa. Dieta ta była jednak stosowana przez bardzo krótki okres, zwykle około trzech dni. Diety Girondy i Blaira stały się najpopularniejszą metodą redukcji wagi wśród kulturystów.
Lata sześćdziesiąte to czas, kiedy dieta ketogeniczna zaczęła zdobywać coraz większą popularność w całym społeczeństwie Stanów Zjednoczonych. W roku 1962, Robert Cameron popularyzował dietę „stek i martini”, która jest uznawana za prekursora współczesnej diety ketogenicznej. Jego podejście kontynuował dziewięć lat później dr. Dr Robert Atkins, publikując książkę „Dr Atkins’ Diet Revolution”. Warto odnotować, że spotkała się wówczas z bardzo silną krytyką ze strony środowisk medycznych. Po raz kolejny diety niskowęglowodanowe stały się domeną sportowców i dopiero w 1998 pojawiła się publikacja Lyle’a MacDonalda „The Ketogenic Diet”, która pozwoliła przebijać się tej formie odżywiania do szerszej świadomości, mimo że pozostawała ona w sprzeczności z ówczesnymi wytycznymi dotyczącymi odżywania.
To, co zaczęło się zmieniać na przełomie wieków, to sposób postrzegania tłuszczu jako istotnej części diety. Dzięki popularności takich diet jak choćby śródziemnomorska, nauczono się rozróżniać dobre tłuszcze od złych tłuszczów trans, pojawiało się także coraz więcej publikacji udowadniających, że dieta ketogeniczna przynosi istotne korzyści zdrowotne.
Okolice roku 2010 to czas, kiedy dieta ketogeniczna bardzo szybko zyskiwała na popularności, a uwagę szerszej publiki zyskały publikacje Petera Attia, Niny Teicholz oraz Garego Taubesa. Ten ostatni opublikował w 2007 roku książkę „Dobre kalorie, złe kalorie”, która była bezpośrednim atakiem na diety niskotłuszczowe. Zarzucał im w niej brak skuteczności i niekorzystny wpływ na zdrowie. Jeszcze większym powodzeniem cieszyła się (i nie zmieniło się to do dzisiaj) wydana w 2010 roku książka „Dlaczego tyjemy i jak sobie z tym poradzić”, promująca wysokotłuszczowy, niskowęglowęglowodanowy sposób odżywiania.
W 2013, Peter Attia przeprowadził wykład na TED, który podtrzymywał zachwyt nad wysokotłuszczowym stylem życia. Jest to jeden z najczęściej odtwarzanych wykładów TED od początku istnienia. Nina Teicholz, w wydanej w 2014 roku książce „Wielka, tłusta niespodzianka” zachęca czytelników do sceptycznego podejścia wobec klasycznego pojmowania tłuszczu.
Można więc powiedzieć, że historia diety ketogenicznej zatoczyła koło, a jej skuteczność na całym świecie potwierdziły miliony ludzi, którzy cieszą się dzięki niej szczupłą sylwetką i doskonałym zdrowiem. Jeśli chcesz dowiedzieć się jak zmienić swój styl życia, zgrubić nadprogramowe kilogramy i cieszyć się doskonałym samopoczuciem, zapraszamy do lektury artykułu dieta ketogeniczna dla początkujących.
