Cholesterol a choroby neurodegeneracyjne

Choroby neurodegeneracyjne to szereg zaburzeń wynikających z postępującego uszkadzania neuronów, czyli komórek nerwowych w mózgu. Choroby te mają charakter przewlekły i nieuleczalny, prowadząc do demencji, czyli obniżenia sprawności umysłowej, a także ataksji, czyli poważnych problemów z poruszaniem się.

Najczęściej występujące choroby neurodegeneracyjne to:

• choroba Parkinsona
• choroba Alzheimera
• choroba Huntingtona
• stwardnienie zanikowe boczne
• rdzeniowy zanik mięśni

Choroby neurodegeneracyjne mogą mieć charakter wrodzony bądź nabyty. Wciąż jeszcze nie wiemy wszystkiego o przyczynach chorób neurodegeneracyjnych – ich rozwojowi towarzyszy kumulacja nieprawidłowych białek w obrębie osłonek mielinowych, co prowadzi do ich zaniku i zaburzeń w przekazywaniu impulsów nerwowych. W ostatnich latach pojawiły się ponadto doniesienia naukowe, że procesom neurodegeneracyjnym sprzyja niewłaściwy poziom cholesterolu. I nie chodzi o zbyt wysoki jego poziom w organizmie, a wręcz przeciwnie. Obniżanie poziomu cholesterolu we krwi statynami lub stosowanie diet niskotłuszczowych, które nie dostarczają składników budulcowych niezbędnych w procesie syntezy cholesterolu, może prowadzić do poważnych zaburzeń w funkcjonowaniu mózgu.

Rola cholesterolu i lipidów w ośrodkowym układzie nerwowym

Cholesterol to związek okryty złą sławą – jak się okazuje, zupełnie niesłusznie. Zdecydowana większość cholesterolu syntetyzowana jest w wątrobie, a wielkość tej syntezy ściśle odpowiada potrzebom organizmu. Cholesterol jest syntetyzowany także w mózgu, co najlepiej świadczy o jego znaczącej roli w funkcjonowaniu tego organu. Cholesterol jest bowiem składnikiem budującym błony komórkowe, a także pęcherzyki synaptyczne uczestniczące w przekazywaniu sygnałów między neuronami. W mózgu skumulowana jest prawie ¼ całkowitej zawartości cholesterolu w organizmie, imponująca jest także zawartość tłuszczów w mózgu – stanowią one niemal 60% jego masy. Logiczne wydaje się zatem, że niewystarczająca ilość tych związków w organizmie odbije się negatywnie na funkcjonowaniu mózgu.

Warto rozwiać kilka mitów dotyczących cholesterolu i tłuszczów w diecie:

• Większość cholesterolu w organizmie jest efektem syntezy wątrobowej, a nie spożycia z dietą.
• Zwiększone stężenie cholesterolu we krwi jest często wynikiem przewlekłego stanu zapalnego, a nie nadmiernego spożycia cholesterolu.
• Tłuszcze trans są szkodliwe, ale naturalne tłuszcze roślinne i zwierzęce są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu.

Badania naukowe obalają mit o szkodliwości cholesterolu

Wbrew powszechnym przekonaniom, brak jest jednoznacznej korelacji między poziomem cholesterolu a występowaniem choroby wieńcowej czy zawału serca. Wiele osób dotkniętych tymi chorobami ma prawidłowy poziom cholesterolu we krwi. Stosowanie leków obniżających poziom cholesterolu we krwi oraz diet niskotłuszczowych nie zmniejsza znacząco ryzyka rozwoju chorób kardiologicznych, a może negatywnie wpłynąć na funkcjonowanie układu nerwowego.

Badania wykazują, że:

• Wraz z wiekiem spada poziom cholesterolu w mózgu, co może zwiększać ryzyko rozwoju chorób neurodegeneracyjnych.
• U pacjentów z chorobą Alzheimera często obserwuje się deficyty cholesterolu w tkance mózgowej.
• Wyższy poziom cholesterolu u pacjentów ze stwardnieniem zanikowym bocznym wiązał się z łagodniejszym przebiegiem choroby i niższym ryzykiem zgonu.
• Statyny mogą sprzyjać powstawaniu w mózgu złogów amyloidowych.

Diety niskotłuszczowe mogą prowadzić do zaburzeń koncentracji i pamięci oraz pogorszenia funkcji poznawczych. Warto zatem zrewidować podejście do tłuszczów w diecie i docenić ich rolę w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu, szczególnie układu nerwowego.

Przeczytaj także: Dieta ketogeniczna, a dieta paleo – czym się różnią?