Olej kokosowy to produkt znany ludzkości od wielu lat. Kokos stanowi główny składnik diety mieszkańców Afryki, Azji, Ameryki Środkowej czy Wysp Pacyfiku. Osoby spożywające olej kokosowy cieszą się doskonałym stanem zdrowia i tężyzną fizyczną. Mieszkańcy Wysp Pacyfiku nie wiedzieli, co to choroby cywilizacyjne – do momentu, gdy przyjęli współczesny model odżywiania po kolonizacji europejskiej tamtych terenów.
Najcenniejszym składnikiem orzecha kokosowego jest bez wątpienia olej kokosowy nierafinowany, który nie został pozbawiony cennych wartości odżywczych.
Analizując skład oleju kokosowego, wiele osób błędnie uznaje, że jest on niezdrowy. Wynika to z niesłusznego przekonania, że nasycone kwasy tłuszczowe wywierają negatywny wpływ na zdrowie. Nic bardziej mylnego! Wykazano, że wszystkie tłuszcze, w tym nasycone kwasy tłuszczowe, wcale nie są odpowiedzialne za rozwój chorób serca czy nadwagi.
W oleju kokosowym znajdują się unikatowe średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe MCT. Są to kwasy tłuszczowe o 6–12 atomach węgla w łańcuchu. Najbardziej znane to:
Te kwasy tłuszczowe wyróżniają się odmiennymi drogami metabolizmu w organizmie. W przewodzie pokarmowym są trawione przy udziale lipazy trzustkowej, po czym wchłaniane w dwunastnicy i jelicie cienkim. Następnie docierają do wątroby, gdzie podlegają procesom beta-oksydacji.
Olej kokosowy zawiera ponad 80% nasyconych kwasów tłuszczowych i mniej niż 10% nienasyconych. Jest szczególnie bogaty w kwas laurowy – związek o unikatowych właściwościach prozdrowotnych.
Kwas laurowy wykazuje:
Udowodniono także korzystny wpływ kwasu laurowego na profil lipidowy krwi. Zwiększa poziom cholesterolu HDL, co może przełożyć się na redukcję ryzyka rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego.
Średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe zawarte w oleju kokosowym są mniej wydajnie magazynowane niż inne kwasy tłuszczowe. Po spożyciu są wysoce podatne na metabolizm oksydacyjny, co sugeruje, że mają krótki okres półtrwania w organizmie. Jest zatem mało prawdopodobne, aby sprzyjały otyłości poprzez bezpośrednie magazynowanie w komórkach tłuszczowych.
Ponadto spożycie MCT prowadzi do nasilenia procesów termogenezy. Badania na gryzoniach i ludziach wskazują, że stosowanie diety zawierającej MCT w mniejszym stopniu sprzyja rozwojowi otyłości niż spożywanie tłuszczów o dłuższych łańcuchach. Dlatego zaproponowano, że MCT powinny być stosowane jako źródło oleju przez osoby kontrolujące swoją wagę.
Niekorzystny wpływ nadmiernej ekspozycji na kwasy tłuszczowe – zwłaszcza długołańcuchowe nasycone – można przypisać nie tylko modulacji profilu lipidowego, ale także produkcji metabolitów tłuszczu ektopowego w tkankach. Zakłócają one sygnalizację insuliny i sprzyjają rozwojowi przewlekłego stanu zapalnego.
Co ciekawe, średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe nie wywołują takich niepożądanych efektów. W szeregu badań na szczurach i ludziach stwierdzono, że w przeciwieństwie do diet zawierających długołańcuchowe kwasy tłuszczowe, kwasy średniołańcuchowe rzadziej wywołują insulinooporność.
Od wielu lat trwa społeczna debata dotycząca zasadności spożywania tłuszczów. Paradoksem współczesnej dietetyki jest rekomendowanie ograniczenia spożycia tłuszczów, zwłaszcza nasyconych. Tymczasem okazuje się, że tłuszcze są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, a rzekomy związek między spożywaniem tłuszczów nasyconych a większym ryzykiem sercowo-naczyniowym został obalony.
Pomimo tego wiele osób uznaje jedynie nienasycone kwasy tłuszczowe, unikając nasyconych. Czy słusznie?
Naukowcy przeprowadzili badanie porównujące wpływ spożycia oliwy z oliwek oraz oleju kokosowego na zdrowie. Mężczyźni i kobiety w średnim wieku zostali losowo przydzieleni do spożywania przez 4 tygodnie:
Kluczowe wnioski z badania:
Czy olej kokosowy wpływa na wagę i ciśnienie krwi?Badanie nie wykazało znaczących różnic w wadze, BMI, obwodzie talii czy procentowym udziale tkanki tłuszczowej między grupami. Nie stwierdzono również istotnych różnic w poziomie glukozy na czczo ani ciśnieniu krwi.
Co ciekawe, olej kokosowy znacząco obniżył poziom białka C-reaktywnego (markera stanu zapalnego) w porównaniu z oliwą z oliwek. Nie było natomiast znaczących różnic między olejem kokosowym a masłem w tym zakresie.
Wyniki badań pokazują, że nie można w jednoznaczny sposób określić, które tłuszcze są zdrowsze od innych. Dlatego też nie warto skreślać oleju kokosowego za wysoką zawartość kwasów nasyconych.
Najwyższa pora docenić jego unikatowe właściwości prozdrowotne:
Olej kokosowy nierafinowany może być cennym dodatkiem do zrównoważonej diety.
Przeczytaj również: Dieta ketogeniczna dla początkujących
Dietetyk kliniczny, specjalista ds. żywienia i popularyzator zdrowego stylu życia, znany z podejścia do diety ketogenicznej oraz indywidualnej pracy z pacjentem. Autor kursów online, praktycznych ebooków i licznych artykułów edukacyjnych. Aktywnie dzieli się wiedzą w social mediach, gdzie wspiera swoich odbiorców w osiąganiu zdrowych nawyków. Zobacz ofertę kursów: [Sprawdź kursy Grzegorza »]