Choroby tarczycy – rodzaje, przyczyny i objawy

Tarczyca to niewielki gruczoł znajdujący się w przedniej części szyi. Produkowane przez niego hormony regulują metabolizm, wpływają na pracę serca czy siłę mięśni. Gdy nie działa prawidłowo, cierpią na tym z zarówno Twój organizm, jak i samopoczucie. Dowiedz się, jakie choroby tarczycy mogą obniżać jakość życia i powodować uciążliwe objawy.

Rodzaje chorób tarczycy

Zaburzenia funkcjonowania tarczycy przybierają różne formy. Są to nadczynność i niedoczynność tego gruczołu wynikające z nieprawidłowej produkcji hormonów tarczycowych: tyroksyny (T4) i trijodotyroniny (T3). Odpowiadają za to różne czynniki – zarówno niezdrowy styl życia, jak i uwarunkowania genetyczne czy wahania innych hormonów.

Choroba Hashimoto – przyczyny i objawy choroby

W przebiegu Hashimoto dochodzi do błędnej reakcji układu immunologicznego. Rozpoznaje on tarczycę jako „obcy” element i atakuje ją. W efekcie cierpi ona na przewlekły stan zapalny. Prowadzi to do zaburzenia funkcjonowania tarczycy i obniżenia aktywności syntezy hormonów, co skutkuje niedoczynnością tego gruczołu.

Przyczynami Hashimoto są:

• czynniki genetyczne – ryzyko zachorowania na Hashimoto jest większe w przypadku osób, u których w rodzinie występowały przypadki tej choroby lub inne schorzenia autoimmunologiczne (na przykład cukrzyca typu II);
• płeć i wiek – Hashimoto częściej dotyczy kobiet, a ryzyko wystąpienia choroby wzrasta wraz z wiekiem;
• zaburzenia hormonalne towarzyszące okresowi dojrzewania, ciąży, menopauzy czy odstawieniu antykoncepcji;
• napromienienie tarczycy – ekspozycja na promieniowanie rentgenowskie oraz terapia radioaktywnym jodem;
• niezdrowy styl życia – palenie papierosów i przewlekły stres.

Hashimoto a zaburzenia tarczycy – objawy choroby

Objawy Hashimoto zwykle pojawiają się stopniowo. Schorzenie to przez długi czas może się rozwijać niezauważone przez chorego. Jego symptomy bywają niejednoznaczne, a niekiedy są mylone z przemęczeniem oraz przejściowym spadkiem formy. Mogą też sugerować inne choroby (ginekologiczne, depresję, a także celiakię). Ponadto Hashimoto może się objawiać inaczej u różnych osób. Do typowych symptomów tej choroby należą:

• przyrost masy ciała i problemy ze schudnięciem,
• uczucie zmęczenia i osłabienia nawet po wypoczynku,
• złe samopoczucie – senność i zaburzenia koncentracji oraz stany depresyjne i problemy z pamięcią,
• wypadanie włosów, łamliwość paznokci i suchość skóry,
• obrzęki – także na twarzy,
• spowolnienie perystaltyki jelit i związane z tym zaparcia,
• uczucie zimna i marznięcia stóp,
• zaburzenia miesiączkowania i problemy z płodnością.

Diagnostyka Hashimoto

Diagnostyka Hashimoto opiera się na badaniach krwi. W przypadku podejrzenia tej choroby oznacza się poziom hormonów TSH, fT3, fT4 oraz przeciwciała: anty – TG anty – TPO. Lekarz może zalecić też wykonanie badania USG tarczycy. Diagnostyka obrazowa może wykazać charakterystyczne zmiany w strukturze gruczołu.

Choroba Gravesa-Basedowa – przyczyny i objawy

Choroba Gravesa-Basedowa to autoimmunologiczna choroba tarczycy prowadząca do jej nadczynności. W tym przypadku układ odpornościowy produkuje przeciwciała, które stymulują receptor TSH. Powoduje to zbyt intensywną produkcję hormonów tarczycowych.

Choroba Gravesa-Basedowa może być spowodowana:

• predyspozycjami genetycznymi – występuje rodzinnie u ponad połowy chorych,
• paleniem papierosów,
• silnym stresem,
• podwyższonym poziomem estrogenów – na przykład po porodzie,
• zbyt dużym spożyciem jodu.

Objawy choroby Gravesa-Basedowa

Choroba Gravesa-Baedowa może się objawiać:

• spadkiem masy ciała pomimo dobrego lub zwiększonego apetytu i podaży odpowiedniej ilości kalorii;
• symptomami ze strony układu krążenia – kołataniem serca, przyspieszonym tętnem i zaburzeniami ciśnienia krwi;
• wytrzeszczem gałek ocznych (oftalmopatią),
• uderzeniami gorąca,
• powiększeniem tarczycy (wolami) i uczuciem ucisku w szyi,
• nadmierną potliwością,
• symptomami neurologicznymi – choroba Gravesa-Basedowa powoduje na przykład drżenie rąk, niepokój, drażliwość, problemy ze snem,
• spadkiem libido, problemami z potencją u mężczyzn i nieregularnymi miesiączkami.

Jak się diagnozuje chorobę Gravesa-Basedowa?

Choroba Gravesa-Basedowa jest diagnozowana między innymi na podstawie badań laboratoryjnych. Służą one oznaczeniu poziomów TSH, przeciwciał anty-RTSH, FT3 (trójjodotyroniny) oraz FT4 (frakcji wolnej tyroksyny) we krwi. Podwyższony poziom tych dwóch ostatnich hormonów może (choć nie musi) świadczyć o nadczynności tarczycy. Interpretację wyników zawsze należy pozostawić lekarzowi (najlepiej endokrynologowi).

Choroba Gravesa-Basedowa jest diagnozowana również na podstawie badań obrazowych. U osób, u których podejrzewa się to schorzenie, wykonuje się USG tarczycy, a niekiedy również scyntygrafię. To ostatnie badanie przeprowadza się z wykorzystaniem radiofarmaceutyków.

Choroby i zaburzenia tarczycy – jak się leczy?

Leczenie chorób tarczycy trwa zwykle długo i wymaga systematycznego przyjmowania leków oraz regularnych kontroli u endokrynologa. Metody terapii zależą od rodzaju schorzenia i stopnia jego zaawansowania.

Leczenie niedoczynności tarczycy (w tym Hashimoto) polega na farmakoterapii. Chorym podaje się syntetyczne hormony – lewotyroksynę. Elementem leczenia jest również terapia wspomagająca, czyli odpowiednia dieta.

Z kolei w przypadku nadczynności tarczycy u chorych stosuje się leki tyreostatyczne, czyli hamujące produkcję hormonów przez ten gruczoł oraz jod radioaktywny. Niekiedy konieczny okazuje się zabieg chirurgiczny – tyreoidektomia. Polega na usunięciu części lub całości tarczycy. Ze względu na to, że choroba Gravesa-Basedowa powoduje także uciążliwe objawy ze strony układu krążenia, stosuje się farmaceutyki mające je łagodzić. Niektórzy chorzy muszą połączyć leczenie endokrynologiczne z okulistycznym. Dotyczy to pacjentów, u których choroba Gravesa-Basedowa spowodowała wytrzeszcz oczu (oftalmopatię). Szacuje się, że to powikłanie dotyczy aż 25 do 50% chorych z tym schorzeniem tarczycy.

Dieta keto a tarczyca – jak ten model żywienia działa na organizm?

Dieta ketogeniczna to model żywienia oparty na bardzo niskiej zawartości węglowodanów, umiarkowanej ilości białka i wysokiej zawartości tłuszczów w codziennym jadłospisie. W wyniku ograniczenia cukrów organizm przechodzi w stan ketozy. Oznacza to, że głównym źródłem energii stają się ciała ketonowe powstające z tłuszczów (w zamian za węglowodany).

Jak dieta keto może wspomóc organizm?

• Może pomóc w redukcji stanu zapalnego (charakterystycznego na przykład dla choroby Hashimoto).
• Wspomaga kontrolę masy ciała, co jest istotne przy niedoczynności tarczycy – może ona wzrosnąć na przykład w przebiegu choroby Hashimoto.
• Może pomóc ustabilizować poziom cukru we krwi, co sprzyja równowadze hormonalnej.

Dieta ketogeniczna a tarczyca – pomoże czy zaszkodzi?

Jeżeli chorujesz na Hashimoto lub dotknęła Cię choroba Gravesa-Basedowa, nie możesz samodzielnie podejmować decyzji o rozpoczęciu diety keto czy innej. Konieczna jest konsultacja z lekarzem oraz dietetykiem, który ułoży dla Ciebie plan żywieniowy. Każdy przypadek jest rozpatrywany indywidualnie. Dieta dopasowana do Twoich potrzeb może pomóc nie tylko przywrócić równowagę hormonalną, lecz także dobre samopoczucie. Stosowanie gotowych planów żywieniowych, na przykład dostępnych w internecie, może przynieść Ci więcej szkody niż pożytku. Zarówno choroba Gravesa-Basedowa, jak i Hashimoto wymagają ułożenia diety przez specjalistę.

Zaburzenia tarczycy a odpowiedni plan żywienia – na co trzeba uważać?

Do pogłębienia chorób tarczycy mogą się przyczyniać bardzo niskokaloryczne diety, niedobory białka oraz witamin (zwłaszcza A, C, D i E) oraz minerałów (przede wszystkim jodu, selenu, żelaza i cynku.). Dlatego jeżeli została u Ciebie zdiagnozowana choroba Gravesa-Basedowa lub Hashimoto, zmiana sposobu żywienia jest niezbędnym elementem terapii mającym na celu poprawę stanu zdrowia. Wniosek? Stworzenie planu żywieniowego powierz specjaliście, aby Twój jadłospis był odpowiednio zbilansowany.

Przeczytaj również: Choroba Hashimoto – jak dieta może pomóc w walce chorobą tarczycy