Leptyna to hormon białkowy syntetyzowany przez komórki tłuszczowe. Hormon ten odgrywa w organizmie specyficzną rolę – informuje mózg, czy organizm posiada odpowiednie zasoby energii zgromadzone w postaci tkanki tłuszczowej, a także – czy jesteśmy najedzeni.
Zależność między poziomem leptyny a uczuciem sytości wydaje się być oczywista – im więcej leptyny, tym szybciej można osiągnąć sytość. A skoro leptyna syntetyzowana jest przez komórki tłuszczowe, to im więcej tkanki tłuszczowej, tym więcej leptyny – a to powinno wiązać się z mniejszym łaknieniem, prawda? Brzmi to logicznie, a mimo to osoby z nadwagą często doświadczają niepohamowanego łaknienia. Za ten paradoks odpowiada zjawisko leptynooporności.
Leptynooporność pojawia się wówczas, gdy nadmiarowa tkanka tłuszczowa syntetyzuje tak duże ilości leptyny, że komórki mózgu przestają być wrażliwe na jej działanie. Wówczas hormon przestaje spełniać swoją fizjologiczną rolę i dochodzi do leptynooporności, która pogłębia się z każdym dodatkowym kilogramem tkanki tłuszczowej – a wówczas bardzo trudno jest przerwać to błędne koło.
Leptynooporność można podejrzewać wówczas, gdy zauważamy przyrost masy ciała i trudno nam zrzucić nadmiarowe kilogramy. Podkreślić należy, że niepowodzenie w odchudzaniu może wynikać nie tylko z leptynooporności, czyli zbyt wysokiego poziomu leptyny, ale wręcz przeciwnie.
Gdy stosujemy bardzo restrykcyjną dietę i intensywne ćwiczenia, wtedy organizm stara się przeprogramować na tryb oszczędzania – i wówczas niskiej podaży kalorii towarzyszy kompensacyjne zmniejszenie wrażliwości komórek na działanie leptyny. Także zbyt szybka utrata masy ciała stanowi istotny czynnik zaburzający syntezę leptyny. Wówczas może być jej zbyt mało, gdyż spadkowi masy tłuszczowej może towarzyszyć proporcjonalny spadek syntezy hormonu.
Inne czynniki mogące zaburzać syntezę oraz prawidłowe działanie leptyny to:
W jednym z badań starano się określić związek pomiędzy masą ciała a percepcją smakową (Miller AC, Polgreen LA, Segre EM, Polgreen PM., Variations in Marginal Taste Perception by Body Mass Index Classification: A Randomized Controlled Trial). Przeanalizowano odczucia smakowe towarzyszące przyjęciu posiłku u osób z prawidłową i nadmierną masą ciała.
Analiza sprowadzała się do spożywania cząstek czekolady przez osoby przydzielone do jednej z dwóch grup. Osoby w grupie pierwszej znały wartość odżywczą (zwłaszcza kaloryczność) czekolady przed jej spożyciem, osoby w grupie drugiej – nie miały takich informacji. Badanie polegało na spożywaniu tylu cząstek czekolady, aż uczestnicy poczują stan najedzenia.
Wyniki badaniaOkazało się, że podanie informacji o kaloryczności czekolady nie miało wpływu na to, ile cząstek czekolady spożyto. Spożycie to wynosiło od 2 do 51 cząstek czekolady (średnio 12 cząstek). U każdej osoby zaobserwowano, że wraz ze spożywaniem kolejnych cząstek czekolady zmieniały się odczucia smakowe, co wpisuje się w koncepcję sytości specyficznej sensorycznie. Mówiąc najprościej – pierwszy kawałek czekolady smakował najbardziej, zaś spożywaniu kolejnych cząstek towarzyszyły mniej intensywne odczucia smakowe.
Tym, co różniło osoby z nadwagą od osób z prawidłowym BMI, był wyższy poziom wyjściowej percepcji smaku. Oznacza to, że osoby z nadmierną masą ciała deklarowały wyższy stopień zadowolenia ze spożywania pierwszej i każdej kolejnej cząstki czekolady. I takie odmienne postrzeganie doznań smakowych może leżeć u źródeł niepowodzenia strategii odchudzających u osób z nadwagą czy otyłością.
Konieczne jest zastosowanie strategii ukierunkowanej nie tylko na redukcję ilości spożywanych kalorii, ale także świadomości żywienia i umiejętnego postrzegania doznań smakowych – a wówczas odchudzanie okaże się skuteczne.
A przede wszystkim – należy za wszelką cenę zapobiegać rozwojowi nadwagi czy otyłości, gdyż nadmierna masa ciała sama w sobie stanowi czynnik utrudniający redukcję tłuszczu. Zmienione mechanizmy hormonalne i neurologiczne sprawiają, że walka z nadwagą staje się coraz trudniejsza wraz z każdym dodatkowym kilogramem.
Polecamy również: Otyłość jako przewlekły stan zapalny
Dietetyk kliniczny, specjalista ds. żywienia i popularyzator zdrowego stylu życia, znany z podejścia do diety ketogenicznej oraz indywidualnej pracy z pacjentem. Autor kursów online, praktycznych ebooków i licznych artykułów edukacyjnych. Aktywnie dzieli się wiedzą w social mediach, gdzie wspiera swoich odbiorców w osiąganiu zdrowych nawyków. Zobacz ofertę kursów: [Sprawdź kursy Grzegorza »]